Nie siedzą godzinami przed telewizorami, monitorami komputerów, albo ze smartfonami w dłoniach. Robią coś dla innych, realizują się na różne sposoby z pożytkiem dla swych lokalnych społeczności. Dotacja przyznana w tym roku przez Gminę Olkusz dla Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost” stwarza możliwość i dobrą okazję do ich zaprezentowania, szczególnie tych stowarzyszeń, które działają nie starając się o medialną popularność. Na trzecie spotkanie z cyklu Pozytywnie aktywni olkuszanie umówiliśmy się z Barbarą Wróbel – od 1990 r. będącej prezesem PTTK Oddział w Olkuszu.
Niedawno pisaliśmy o harcerzach, którzy szczycą się w naszym mieście historią sięgającą 1915 r. Czy to prawda, że organizacja skupiającej pasjonatów i popularyzatorów turystyki w naszym mieście ma jeszcze dłuższą tradycję? Proszę o kilka słów wprowadzenia o początkach PTTK i zasłużonych działaczach.
Barbara Wróbel: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w Olkuszu rozpoczęło swą działalność w 1910 roku. Jednakże dopiero na posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Warszawie dnia 11 listopada 1911 r. inż. Antoni Minkiewicz zgłosił w imieniu obywateli Miasta Olkusza chęć powołania Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Olkuszu. Obecni na posiedzeniu zaakceptowali prośbę i od tego dnia Oddział PTK w Olkuszu działa formalnie. Potrzeba utworzenia Towarzystwa wydawała się wówczas konieczna, gdyż liczne wycieczki z Polski przyjeżdżały do Olkusza i Ojcowa. Kolejnym walorem jest położenie geograficzne i tradycje starego górnictwa oraz bliskość malowniczych krajobrazów Doliny Ojcowa, Pustynia Błędowska.
Praca Towarzystwa skupiała się wówczas w sekcjach: wycieczkowej, muzealnej, bibliotecznej i fotograficznej. Organizowano wiele spotkań i odczytów. Ich tematyka to: przyroda , historia miasta, regionu, górnictwa i wspaniałych obiektów zabytkowych. Spośród naszych mieszkańców zaangażowanych w działalność krajoznawczą, muzealną, a także wydawniczą należy wymienić: inż. A. Minkiewicza, dr. J. Opalskiego, dr. S. Buchowieckiego, St. Gadomskiego, K. Krajewskiego, T. Tacikowskiego, A. Machnickiego, A. Okrajni, J. Wiśniewskiego, W. Buchowiecką, S. Iwaszkiewicz, J. Osmołowską, J. Osmołowskiego i wielu innych.
W roku założenia Towarzystwa nasze Muzeum posiadało już 1000 eksponatów, a biblioteka 240 tomów. Wybuch pierwszej wojny światowej w 1914 r. zmusza działaczy do zawieszenia swej działalności aż do października 1916 r. Lata wojenne znacznie ograniczyły działalność krajoznawczą i turystyczną. Towarzystwo skupia swą działalność właśnie w sekcji muzealnej i bibliotecznej. Współpracuje z Resursą Obywatelską i Kołem Ligi Kobiet. Wówczas postanawiają połączyć księgozbiory, powołując Bibliotekę Publiczną dni 1 marca 1917 r.
Po zakończeniu działań pierwszej wojny światowej działalność Towarzystwa skupiała się w sekcjach krajoznawczej, wycieczkowej, muzealnej i odczytowej. Lata kryzysu ujemnie wpłynęły na działalność turystyczno krajoznawczą. Antoni Wiatrowski – nauczyciel języka polskiego i historii w Gimnazjum Męskim w Olkuszu, pisze pierwszy przewodnik po Ziemi Olkuskiej, wydany drukiem w 1938 r. Oprócz wcześniej wymienionych działaczy PTK należałoby przytoczyć inne znane postaci, a to: Jana Jarno – seniora, Jana Osmołowskiego, gen. dr. Jerzego Buchowieckiego, inż. Władysława Majewskiego, mgr. Antoniego Siermantowskiego i wielu innych.
Towarzystwo miało swą siedzibę w Budynku Komitetu Ratunkowego w Olkuszu przy ul. 3 Maja aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Wówczas to wszystkie zbiory muzealne zostają rozdzielone pośród działaczy PTK do 9 kwietnia 1948 r., kiedy to inż. Czernicki wznawia akcję ponownego zgromadzenia zbiorów w jednym miejscu i wznowienia działalności Muzeum oraz Towarzystwa. Inż. Czernicki w 1950 r. wyjeżdża z Olkusza i zbiory ponownie wędrują do skrzyń i zostają zdeponowane w magazynach Remizy Drogowej, później w Konsumach, aż do 1957 r. Działalność Towarzystwa skupia się w sekcjach krajoznawczej i odczytowej.
15 grudnia 1950 r. decyzją władz Polski Ludowej następuje połączenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z Polskim Towarzystwem Tatrzańskim i tak powstaje Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze w Polsce. Działacze Towarzystwa Krajoznawczego w Olkuszu podejmują decyzję by kontynuować dzieło przodków pod nazwą Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział w Olkuszu. Pragną wychowywać nowe pokolenia w duchu poszanowania historii i piękna ziemi ojczystej. Przez wiele lat siedziba Oddziału PTTK i Muzeum Regionalnego lokowana była pod wieloma adresami, m. in.: przy ul. Marchlewskiego (obecnie Sławkowska), ul. Waryńskiego (obecnie Floriańska), a od 1962 r.do chwili obecnej w budynku Batorówki. Spośród działaczy PTTK Olkusz z tamtego okresu należy wymienić: Zofię Rumprecht, Sędziego Walickiego, Mariana Jarno, Mieczysława Karwińskiego, Eugeniusza Forysia, Włodzimierza Gorynowica, Stanisława Pielkę, Władysława Wasia, Zofię Kępę, Teofila Staśko, Janinę Majewską, Jerzego Kaweckiego, Tadeusza Barczyka, Józefa Jarosza, Zbigniewa Czapnika i wielu innych.
Jesteśmy w pięknej siedzibie olkuskiego PTTK, w zabytkowej kamienicy nazywanej potocznie Batorówką, w której mieści się też Muzeum Regionalne. Placówkę tę prowadzi kierowana przez Panią organizacja. Proszę opowiedzieć pokrótce o tym muzeum.
Barbara Wróbel: Tak, jesteśmy w pięknej siedzibie, najstarszym budynku zachowanym w całości z przełomu XIV i XVI w. Tu od 1962 r. ma swą siedzibę Muzeum Regionalne im. Antoniego Minkiewicza. Od 1972 r. Oddział PTTK w Olkuszu jest właścicielem Batorówki.
Nasze zbiory muzealne to około 8000 eksponatów. Dzielimy je na działy: archeologia, historia górnictwa kruszcowego, historia miasta i regionu, numizmaty, sztuka i etnografia oraz rękopisy od XV do XX wieku. W muzeum jest wystawa stała obejmująca ww. działy, tj. archeologię, etnografię, historię górnictwa kruszcowego oraz miasta i regionu. Dodatkowo organizujemy wystawy czasowe związane z ważnymi datami z dziejów historii Polski oraz inne, np. poplenerowe.
Na czym polega działalność olkuskiego PTTK obecnie, czy to tylko przewodnicy i muzeum? A rajdy, bądź inne ważne imprezy przez Państwa organizowane?
Barbara Wróbel: Obecna działalność oddziału PTTK, to przede wszystkim działalność statutowo-programowa. Jesteśmy organizatorami wielu rajdów, w tym najstarszego, po raz XXXII odbędzie się we wrześniu, Rajdu Szlakami Walk Oddziału „Hardego” z metą w Wolbromiu. Organizujemy też odczyty, na których prezentowane są różne postaci z dziejów Miasta Olkusz i Polski. Ponadto, dla naszych działaczy i przyjaciół, organizujemy wieczory wspomnień, koncerty i spotkania towarzyskie: Andrzejki, Sylwester, bale karnawałowe.
Ustawa o uwolnieniu zawodu przewodnika spowodowała odejście tej grupy członków PTTK, która obecnie prowadzi swą działalność poza strukturami naszej organizacji. Około 12 przewodników tworzy Klub Przewodników PTTK „Ilkussia”, ale jego działalność nie ma wpływu na wynik finansowy Oddziału.
PTTK w Olkuszu współpracuje z urzędami, instytucjami i innymi organizacjami pozarządowymi. Proszę o tym opowiedzieć.
Barbara Wróbel: Współpracujemy z urzędami Olkusza, Bukowna, Wolbromia i Klucz, Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną w Olkuszu, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Olkuszu, szkołami oraz organizacjami pozarządowymi, takimi jak: Res Sacra Miser, Stowarzyszenie Miast Partnerskich, Stowarzyszenie Zamek „Rabsztyn”, Towarzystwo Przyjaźni Polsko Włoskiej. Wspólnie organizujemy konkursy, wystawy, odczyty i inne imprezy.
Na zakończenie spróbujmy proszę spojrzeć w przyszłość. Jakie Zarząd PTTK w Olkuszu ma plany, jakich działań możemy spodziewać się wkrótce?
Barbara Wróbel: Sytuacja wymaga od nas pilnego zadbania o naszą siedzibę. W bieżącym roku planujemy więc odnowić, pomalować sale ekspozycji muzealnych, wymienić okna na poddaszu, by zapewnić lepszy komfort pracy i uniknąć strat ciepła. Musimy też uporządkować archiwum na poddaszu i przenieść tam bibliotekę. Te konieczne prace nie wstrzymują zasadniczej działalności, tak więc mamy też w planie kilka odczytów i spotkań autorskich.
Na koniec chciałabym zwrócić się do przedstawicieli oświaty, by w programach zajęć szkolnych uwzględnić poznawanie historii miasta i regionu, piękna otaczającej nas przyrody i wspaniałych zabytków.
Dziękuję za rozmowę. I my przyłączamy się do apelu Pani Prezes.
Pełni są pozytywnej energii, potrafią wykorzystać ją na korzyść lokalnej społeczności, a mają też wiele ambitnych planów na odleglejszą przyszłość. Bez wątpienia warto do nich dołączyć.
Kontakt:
PTTK oddział w Olkuszu
32-300 Olkusz
Rynek 20
tel./fax 32 643 42 27
e-mail: info@pttk.olkusz.pl
Zachęcamy też do zapoznania się z projektem Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost”: pomost.rsm.olkusz.pl
Tekst: Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost” w Olkuszu.
Zdjęcia: archiwum PTTK oddział w Olkuszu.